Л.И. Кошкина

«Теле йомак»

У ий кож пайремлан сценарий

Модшо-влак:

Озавате

Агытан

Мераҥ

Рывыж

Йӱштӧ кугыза

Лумӱдыр

 

У ий пайремлан келшышын сӧрастарыме зал. Тÿрлӧкостюмым чийыше икшыве-влак пайрем залышке погынат. Теве тӧтыретпуч пуалеш, пайрем тÿҥалмым увертара, а вара ю сем йоҥга, чыве кыдетлыме йÿк шокта. Агытан куржын пура .

 

Агытан:           Ку-ка-ре-ку! Ку-ка-ре-ку!

                        Салам лийже, ÿдыр-рвезе-влак!

                        Поро лийже чылалан!

                        Могай мотор те таче улыда!

                        У ий пайремыш толында?

Чылан:         У ий пайремыш толынна!

Агытан:        Мыят моткоч тендан дек вашкенам.

                     Вараш кодам ман лÿдынам.

                     Чыве-влакемым кашташте шынден кодышым,

                     А шкеже писын тендан деке лупшалтым.

                     А те паледа, марий йÿла почеш

                     Тений могай У ий толеш ?

Чылан:         Агытан ий!

Агытан:        Вот садланак таче тыште мый!!!

                         Ку-ка-ре-ку! Ку-ка-ре-ку!
                            Айста чылан пырля 

                        У ий кож йыр шогалына
                       Да У – АГЫТАН ийым

                       Весела муро дене вашлийына.

 

«Шогалза теат пырля» мурым мурат:

семже В.Осиповын, мутшо Л.Каяткинан

 

Агытан:           Мурыда моткоч весела,

                         Куан шÿлышым шара.

                         Чу, йоча-влак, ужыда –

                         Ала-кӧ моткоч вашка.

                        Тувыр-шовыр лупшалтеш гына,

                        Шкеже мардежла чыма.

 

Весела сем почеш Окси кока, ÿмбачше олым пырче ден чыве пуным эрыктен-эрыктен, куржын пура. Йоча-влакын тÿжвал оҥго йырже ик гана куржын эрта, а вара У ий кож йыр да Агытан деке миен тÿкна.

Шÿлешт-шÿлешт ойла:
 

Окси кока:               Ой, калтакшат ,

                                 Теве кушто мыйын Агытан!

                                 Мый чыве вÿташте

                                 Уло кертмын  кычалам. 

                                 Тевыс кушто тый улат

                                 Пайремымат тÿҥалынат.

                                 Йоча-влак, йолташет дене

                                 Кутырен келшет гын,

                                 Мутым кучыман? Туге вет?

Йоча-влак:              Кучыман!

Окси кока:              Вараш кодеш гын, вучыман?

Йоча-влак:              Вучыман!

Окси кока:               А вучен шуктен отыл гын, 

                                  Тидын нерген увертарыман?

Йоча-влак:             Увертарыман!

Окси кока:              Ужат, ÿдыр ден рвезе-влакат тидын нерген ойлат.

Агытан:                   А мый чыла тидым ыштенам.

                                  Увер sms-ым, кокай, тылат колтенам.

                                 Ончал-ян «крутой» планшетышкет!

Окси кока:       Кушто, кушто гала планшет манмет?..

(Кычалеш.)

Агытан:                 Уна мотор сумкаштет.

Окси кока:                 Эх вет илышет! Вот вет могай уверет:

                                    сÿретан да йÿкан!..

 

Планшетыште Агытанын фотосÿретше, а фонограмма гоч йоҥга: «Кокай, мый каенам, вашлийына У ий пайремыште. Вучем.» (Sms  йоҥгымо годым Окси кока фотосÿретым оҥго йыр ончыктен кая).

 

Окси кока:            Ит сыре мылам, Агытанем.

                                Мыйже вет тыйым моткоч йöратем!

Агытан:             Чыла сай, кокай!

                          Ончал-ян, тыйын йырет

  Могай мотор икшыве-влак, шеремет!!!

  Нуно тылат мотор У ий кож нерген

  Мурым пöлеклат.

«Кож воктене» мурым мурат:

                               мутшо Г Сабанцевын, семже С.Маковын

 

 

Окси кока:      Мурыда моткоч весела.

Муренат пеш кертыда.

Ала иктажше У ий Агытанланат

Пöлекым ямдыленда?

 

Йоча-влак деч кум номер.

Агытан кажныжым мокталта да изирак пöлекым пуа.

 

Окси кока:      Тау, кугу тау тыланда!

Чонем лыпландарышда.  

                        Агытан, уремыште, векат, кече вашталтеш:

                        Моткочак йолем коржеш.

                        Колат, кузе мардеж шÿшка.

                        Кава гыч лумжат йога.

Фонограмме гыч мардеж гÿжлымӧшокта, лум йога.

                       Ой, юмыжат, ужыда,

Мемнан дек лум чуҥга

Пöрдын вола.

Ӱдыр-рвезе-влак!

Шекланыза! Шекланыза!

Öрдыжкырак кораҥза!

Залышке келшыше сем почеш кугу лум чуҥга пӧрдын пура,

                        У ий кож воктен чарнен шогалеш.

 

Агытан (ӧрын): Кокай, лум чоҥгат шÿла!

                             Тушто ала-кӧ ила!

 

Фонограмме гыч шÿм кылткыме йÿк эркын шокта.

 

Окси кока:         Ала тушто Йÿштӧ Кугыза?

 

 Агытан:                А мом вара  ыштыман?                

 

Окси кока:            Тыйже вет У ий Агытан улат!!!

                              Кужу неретат ю виян.

                              Чÿҥгал кок-кум гана,

                              Лум чуҥгат тыманмеш шалана.

 

Агытан:                 Чечас… тӧчен ончем.

                              А те, йоча-влак, полшыза мыланем.                         

                              Кажне чÿҥгышлан

      Пералтыза совыдам.

                           

  Окси кока:          Жапым шуйкалыде,

                             Тÿҥалына гына ынде.

Фонограмма гыч чÿҥгыш йÿк йоҥга: ик чÿҥгыш, кок чÿнгыш, кум чÿҥгыш, а вара чÿчкыдын-чÿчкыдын.

Лум чуҥга шалана да тушечын Мераҥ  лӱдын кудал лектеш.

 

 Агытан (воштылын):      Вот тушто мо ила улмаш!

                                        Шого, шого, Мераҥтос,

                                        Тыште нигӧдеч лÿдаш.

                                        Умылтаре мыланна:

                                        Кузе тыге лийын сеҥен —

                                        Мераҥлум чуҥгашке савырнен?

Мераҥ (лÿдынрак):         Нимогай воштылтышат уке.

                                     Рывыж деч ок лий ыле утлыде.

                                     Тура курык гычын пӧрдын волышымат,

                                     Лумжо ыле утыждене ночкырак,

                                     Туткар лийын кайыш тыгайрак:                  

  Кугу курык мучашеш  

  Кодым лум чуҥга кӧргеш.

Окси кока:                     Мераҥшольо, туткар кодоӧрдыжеш.

                                      У ий Агытанлан кугу тау тек лиеш.

                                      Мо сомыл дене вашкенат?

                                      Ала ЙÿштӧКугызамат ужынат?

 

Мераҥ:                       Толын шуаш сӧрыш почешем,

                                   Но ондак каласыш мыланем

                                   Пылтик-полтик тӧршталташ,

                                   Йоча-влакым модыкташ,

                                   Мурыкташ да куштыкташ.

 

Агытан:                         Тидлан ме эре ямде улына.            

  Модышет тÿҥал гына.

 

Окси кока:                   Йоча-влак, а те Мераҥшольын

                                    Эн йӧратыме  модышыжым паледа?

Йоча-влак:                Палена.

Мераҥ:                        Ала модышын лÿмжымат каласен кодеда?

Йоча-влак:                  Ош мераҥ!  

 Мераҥ:                      Ой, могай куан! Айста модаш тÿҥалына чылан!!!

Мераҥйоча-влак дене «Ош мераҥ» модыш дене ик-кок гана модеш.

Кажне модыш деч вара йоча-влак деч ик номер.

Мераҥномерым ончыктышо йоча-влаклан изирак пӧлекым пуа.

 

Мераҥ:                        Молодец те улыда!

                                    Моткочак кертыда!

                                    Куандарышда мемнам.

                                    Тек пайремна эрта веселан!

 

Окси кока:      Мераҥшольо, пешак чын ойлет.

                       Но кушто кодын

                       Тыйым поктышо Рывыжет?

 

Мераҥ:                    Курык  ÿмбалне ала-могай оралте воктен.

 

Окси кока:               Вет тидыже мыйын суртем!

                                Ох, калтакшат, калтакшат!

                         Мо пылышемлан

                         Эре чыве кыдетлыме

                         Йÿк шокта шонем.   

                         Йоча-влак, колыда?

Фонограмме гыч чыве кыдетлыме йÿк шокта.

Тÿҥалтыште эркын, а вара йÿк кугемеш да кугемеш.

 

Йоча-влак:       Колына.

 

Окси кока:        Тиде, товатат, рывыж тушто озалана,

                          Ну, мый чечас тудлан ушым пуртем…

 

Агытан:                Окси кокай, ала чыветше 

                            Муным мунча да кыдетла?

 

 

Окси кокай:    У ий Агытан лийынат да чыла монденат:

                       Муным мунчымо годым чыве шып шинча.

 

Окси кока весела сем почеш У ий кож йыр пӧрдын савырна, а вара зал гыч куржын лектын кая.

 

Агытан:          Окси кокай моткоч ура чонан —

                       Тыманмеш миен шуэш.

                       Чыве вÿташте чыла сай лиеш .

 

Мераҥ:           Тугеже гын, тургыжланаш нимолан.

                       Лучо ик сылне мурым муралтена,

                       Семже почеш кушталтена.

«Уий кож воктене»: мутшо Ю.Исаковын, семже В.Захаровын.

 

Агытан:             А мый чыладамат ик модыш дене модаш ÿжам.

                          Тыште тÿткылык кÿлеш,

  А эн талылан пӧлек лиеш.

Агытан «Кукареку-ам-ам»модышым эртара, Мераҥшеклана. Йоча-влак кокла гыч эн талыжым ойыра да Агытан деч пӧлекым пуа.

 

  Мераҥ:                      Агытан, ужат, адакат ала-кӧ

Моткоч мемнан дек вашка.

Ала поч, ала тувыр урвалтыже

                                   Кок могырыш вел лупшалтеш. 

Агытан:             Окси кокана огыл?

                                                                          

                    

Мераҥ (лӱдынрак):      Могай тылат Окси кока?!

                                   Тиде Рывыж уло кертмын

                                   Мемнан могырыш чыма. 

 

Сем почеш Рывыж куржын пура. У ий кож йыр ик гана пӧрдын налеш да Агытан ден Мераҥваштареш роп лийын шогалеш.

 

Рывыж:                      Вот тиде пӧлек гын пӧлек!!!

Мый Окси кокан чыве вÿташте

Чывым кучаш толашем,

                                   А тевыс кушто улмаш

Мыйын эн тутло кочкышем!

Тыманмеш нуным кучем,

Тамле шÿр ден шыл когыльым ыштем.

 

Агытан:                      Йоча-влак,ида пу мемнам Рывыжлан,

Писын ыштыза капканым тудлан.

 

Сем почеш чылан «Рывыжлан капкан» модыш дене модыт. Модыш покшелне пычал дене лÿйымӧ йÿк шокта. Окси кока пычалым Рывыж ӱмбак виктарен лектеш. Рывыж лÿдын шогалме годым, Мераҥзал гыч писын куржеш.

 

Окси кока:                  Шого, шого манам!  

Чапат  кÿшкӧ манам!

Поктен ом шу шонышыч?!

    

     

Рывыж:                      Окси кокай, мом тынаре пуштыланет?

Тыйын чыла чывет вÿташтет. Туге?

 

Окси кока:               Туге   вара.

                       Чыве-влакше  вÿташтем,

А вот шыже изи агытанем,

Товатат, тыйын комдыштет.

Уна, почшат коеш,

Муро йÿкшат шергылтеш.

 

Рывыж:              Кокай, пылышетлан шокта.

 

Окси кока:           Пылышемлан шокта?!

                             Йоча-влак, колыда,

                             Тиде Агытан мура?

Йоча-влак:   Агытан!

 

Окси кока:          Пу мыйын изи мотор Агытанем,

                            Уке гын лÿенат шуэм!

 

Агытан:            Пőртылтő изи шольымым,

                         Ит волто пайрем кумылем!..  

 

Окси кока ден Агытан Рывыжым кок могыр гыч

У ий кож деке  авырен  шогалтат.

 

Рывыж:              Мо пешак шыде улыда?

                            Кушто мыскара кумылда?

    Мотор шыже изи Агытанда

    Комдыштем куанымыж дене мура.

 

Окси кока:          Вара могай тудын куан?

  Рывыж:           

                 У ий пайремышке логалын.

                            Тудын кумыл:

                            Йÿштő Кугыза ден Лумÿдырым ужаш,

                            У ий кож укшыш шинчын муралташ.

                            Тевыс ужыда, кузе муралта.

                            Мыйынат кумыл лекте муралташ,

                            Пайрем кумылым нőлталаш.

     «Марий такмак-влак» мурым Рывыж йоҥгалтара, йоча-влак муро почеш чылан куштат. Мурен куштымо годым У ий Агытан шолып кая.

 

Окси кока:           Рывыж тос, тидыже тыяк улат дыр?

 Ала-мо… ÿшаныме гаят ок чуч.

 

Рывыж:                 Кокай, мыяк улам!

Öраш ок кÿл нимолан!

У ий кож воктене пайремнам

Поро кумыл дене вашлийман.

 

 Окси кока:          Моткочак чын ойлет.

                              Эре лийже тыгаяк  кумылет!

 

Рывыж:                 Поро кумыл дене рÿжге модына.   

Модышнажын лÿмжő «Лавата».

Рывыж йоча-влак дене модыш дене модеш.

Йочасадлан — «Лавата» модыш, школлан — «Буги-буги».

 

Окси кока:          Арам огыл чоя Рывыж улат —

          Модашат, кушташат кертат. 

          Модыш келшыш, йоча-влак, тыланда?

 

Йоча-влак:          Да!

          

 

Окси кока:         Чыла тиде моткоч сай,

                   Но кушто мыйын Уий Агытан?

                   Нигуштат ок кой Мераҥ!..

 

Рывыж:                Тыште мыйын титакем уке,

                             Тыйын ончылнак улам ыле эре.  

Коктынат кычалшыла койыт. Теве йыҥгыр йÿк шокта.

 

 Окси кока:            Кушто гын тиде телефонет? 

                                 Адакат толын sms манмет.

                              Рывыжым чоя манына,

                              Тудын деч чоя Агытанна.

  Колыштса теве мом кекерекла.

 

Фонограмме гыч Агытан ойла. Окси кока планшетыште Агытанын фотосÿретшым оҥго йыр йоча-влаклан ончыктен кая.

 

Агытан ойла: «Кокай, мый чыве-влак дене У ий пайремым пайремлена.Мераҥчодырашке ЙÿштӧКугызалан корным ончыкташ каен. ЙÿштӧКугыза ден Лумÿдырым У ий Алаша конда».

Рывыж:              Кокай, айста чылан пырля

                              ЙÿштӧКугыза ден Лумÿдырлан

                              Йÿкым пуэна

               Да «Ау-у-у!» манын кычкыралына.

 

Окси кока:         Айста! ЙÿштӧКугыза, Лумÿдыр, ау-у-у!

 

Тыге йоча-влак дене пырля кум гана кычкыралыт. А вара фонограмме гыч йÿк шокта. ЙÿштӧКугыза: «Колына, колына!». Лумÿдыр: «Толына, толына!».

 

Рывыж:                Кокай, колат, оҥгыр йÿк шокта.

     Очыни, вашкат уна-влакна.

 

Окси кока:         Ужам, ужам.

                              Алаша моткоч талын чыма.

                   А терыште – ЙÿштӧКугыза ден Лумÿдырна.

Залышке Алаша, ЙÿштӧКугыза ден Лумÿдыр оҥгыр сем почеш пурат.

 

ЙÿштӧКугыза:           Салам лийже, изи чукаем-влак!

Йоча-влак:                  Салам лийже, ЙÿштӧКугыза!

Лумÿдыр:                    Поро кече лийже, чинче падырашем-влак!

Йоча-влак:                  Поро кече, Лумÿдыр!

ЙÿштӧКугыза:           У ий дене тендам саламлем!

                                  Чыла сайым вел тыланем.

Лумÿдыр:                 Лийза эре тыгаяк мотор да чолга.

                                 Поро лийже пайрем кумылда!

                                 Йоча-влак, а Йÿштӧ Кугыза нерген мурым паледа?

 

Йоча-влак:                    Палена!

Лумÿдыр:                      Тугеже гын муралтыза !

 

«Поч капкам» муро: мутшо М.Ушакован, семже В.Осиповын.

 

ЙÿштӧКугыза.          Уныкам-влак,  мурыда моткоч сылне.

       Но молан У ийкожна ойган шога?

       Кузе тудым куандараш гала?

ЙÿштӧКугыза У ий кож йыр шонкален коштеш.

 

Лумÿдыр:                   Йоча- влак, У ий кож волгалтше манын,

       ЙÿштӧКугызалан мом ыштыман?

 Рывыж:                      Изишак вурсен налман,

       Укшлажым почкалтарыман.

Рывыж У ий кож укшлам чапаж дене рÿзалта, пуйто кыра.

 

Лумÿдыр:                   Йоча-влак, тыге мо?

Йоча-влак:                 Уке! Уке!

Лумÿдыр:                  Ала тугеже гын тÿрлӧтӱсан тулым чÿкташ кÿлеш?  

      Тыманмеш У ий кож волгалт шогалеш.
      Йоча-влак, тыге?

Йоча-влак:               Тыге, тыге!

Йÿштӧкугыза:           Тау, уныкам-влак, чылалан!

         Кузе мый тидым монденам?

          Ялт шоҥгемаш тÿҥалынам.

          Айста рÿжге чылан тыге каласена

          Да У ий кожнам  волгалтарена:

         «Кож-гож-гож-гож!

         Йож-йож-йож!

         Тый волгалт, Уий кож!»  

 

Сылне сем почеш У ий кож волгалт шогалеш.

 

 Лумÿдыр:                       Тек У ий кожна волгалт шога!

                                        А ме мурым муралтена.

 

«Чодыраште кушкын изи кож» мурым мурат:

семже Л.Бекманын, мутшо Р.Кудашеван.

 

ЙÿштӧКугыза:                   Мураш  мастар те улыда.

                   А модаш йӧратеда?

Йоча-влак:                           Йӧратена!
 

ЙÿштӧКугыза:            Айста «Палыме лийына» модыш дене модына.

 

Вара «Кылмыктем» модыш.

 

ЙÿштӧКугыза:            Моткоч те чулым улыда.

                                  Ялт нойыктарыштда.

Лумÿдыр:                      Кочай, кож воктеке шич каналташ.

                                      Жап толын шуын

                                      Ӱдыр ден рвезе влакым колышташ.

                                      Теве изи чинче падыраш

                                      Мурым ямде муралташ.

Тыге 5 номер кая. ЙÿштӧКугыза ден Лумÿдыр мурышо, куштышо але почеламутым лудшо кажне йочалан пӧлекым  пуат.

 

ЙÿштӧКугыза:                   Кугу тау, изичукаем-влак, тыланда.

                                         Моткоч мемнам куандарышда.

                                         Кумылем моткоч ласка.

                                         Йолем шкежак кушталташ кая.

                           

Лумÿдыр:                      Айста чылан пырля кушталтена,

                                      Сылне сем почеш тавалтена.

Чылан сылне марий сем почеш куштат.

 

Рывыж:                       Йӱштӧ Кугыза, 

                                    Мый сайын куштенам?

Йÿштӧ Кугыза:          Моткоч кертат!

Рывыж:               А кушто пӧлек?

Йÿштӧ Кугыза:                   Тыманмеш пöлек лиеш!

                                          Лумÿдырем, кушто мемнан изи подна?  

 

Йÿштö Кугыза подым кычалеш.

 

Лумÿдыр:                         Уна кож воктен шога.

                                         Айда тулым пыштена.

                                         Тек эркын шолаш пура. 

                                         А мый Уий Алаша дене

                                         Ик модыш дене модына.

 

 Алаша:                                    Кундемнан тора йӱдвел гыч

Таче тышке вашкенам

 Пайрем кумылым нӧлташ,

 Оҥай модыш ден модаш.

 Шогалза чылан пырля —

 Веселан ме модына.

 

 Йоча-влак «Льыҥ-льыҥ» муро модыш дене модыт:

мутшо М.Ушакован, семже В. Осиповын.

 Модмо деч вара Йӱштӧ Кугыза ойла.

 

 Йÿштӧ Кугыза:             Ший подем шолеш, шолеш,

                                     Под тич тек пӧлек лиеш.  

 

 Тыге Йÿштӧ Кугыза 1,2,3 гана каласа, а вара под гыч пӧлекым луктеш. Ондак модыш конкурсышто 1,2,3-шо верым налше-влакым палемда, пӧлекым пуа. Лумӱдыр костюм конкурсышто 1,2,3-шо верым налше-влакым палемда, пӧлекым пуа, а вара Рывыж, Лÿмÿдыр икмыняр йочалан пӧлекым пуат. Тыге чыла пӧлекым пуэдат.

 

Йÿштӧ Кугыза:                   Жап пеш писын эрта.

                                           Каяшат кӱлеш мыланна.

 
Лумÿдыр:                             У ий кож ден йоча-влак

                                             Вес вереат вучат.

                                             Кушса пеҥгыде, таза!

                                             Поро лийже кумылда!

                                             Да виян — уш-акылда! 

 

Рывыж,                                   Чонда — ныжыл да ласка!

У ий Алаша:                    Авадам йӧратыза,

                                        Элдам пагалыза!

Окси кока.                            Марий йылмыдам йӧратыза,

                                              Пагалыза да  аралыза!

 

Чыланат:                                      У ий дене!