Умбакыже мут йогыным «Чон оҥгыр» фольклор ансамбль нерген шуйымо шуэш. Тиде ансамбльышке мураш да чӱчкалташ лачак пагалыме ийготан, но самырык чонан марий вате-влак коштыт.
«Чон оҥгыр» фольклор ансамбль 1999 ий гычак мурпашам виктараш тӱҥалын. 20 ий наре жапыште тудын составше вашталт шоген, но тӱҥ шонымашыже — калыкым марий муро дене куандараш — кызытат шукталтеш. Ансамбльышке 11 чолга марий ӱдырамаш коштеш. Таисия Петрова, Зинаида Кошкина, Зинаида Рыбакова, Зинаида Васеева, Тамара Шереметьева, Алевтина Альметьева, Валентина Токтаулова, Галина Трофимова, Ирина Зыкова, Любовь Мидяшкина да Раисия Краснова ял гыч лекше улыт. Нуно тӱрлӧ районышто шочын-кушкыныт, но кызыт олаште ӱмырыштым шуят. Эн самырыкшылан 60 ий, а эн илалшыраклан 78 ий темеш. Вуйлатышышт – методист, уста гармоньчо Эльвира Петрова.
«Чон оҥгыр» ансамбльын репертуарже пеш поян. Сценыште Марий Эл Республикын чыла районлажын такмакышт йоҥгат, манына гын, йоҥылыш огына лий, шонем. Вет чолга кова-влак «шондык гыч лукмо» мурым, калык такмак-шамычым веле мурат. Нуно марий тӱвыра рӱдерын чыла мероприятийыштыжат мастарлыкыштым ончыктат да тыгак яллашке концерт дене лектыт.
Южыжо йодын кертеш: «Молан кова-влак сценышке лекташ тыршат? Молан ласка шоҥгылыкышто шкеныштым огыт кандаре?» Кузе мыланна Эльвира Петрова каласыш: «Кова-влак кӱлешан лийнешт». А вет чынак! Изинек пашалан тунемше, илышын нелылыкшым чытен лекше марий-вате-влак кызытат калыклан, марий тӱвыра рӱдерлан пайдам кондынешт. Ансамбльышке коштын, нуно чоныштым луштарат, тазалыкыштым пеҥгыдемдат. Южгунам тыгеат лиеда: ошкылаш ок лий — йол коршта, а сценыште вигак тӧрлана. «Чон оҥгырын» тыршымыже палынак коеш. Мом шога нунын тӱрлӧ конкурслаште сеҥышыш лекмышт! Мутлан, 2017 ийыште регион-влак кокласе «Сокровище наций» фестиваль-конкурсышто нуно 2-шо верым налыныт, 2018 ийыште «Моя малая родина» калык усталык фестиваль-конкурсышто тыгак 2-шо вер логалын, да тулеч молат. Теве кузе нуно кӱлешан лийнешт, теве кузе илынешт! А вет мурым колышташ гына огыл, а мурашат пеш каньыле — эшежым гармонь ден тӱмыр почеш. Садлан кова-влак, калык ончыко лектын, такмакым йоҥгалтараш йӧратат. Тыге нуно рвезештыт да умбакыже чон йӱлен илаш кумылаҥыт.
Марий тӱвыра рӱдер уло кумыл дене «Чон оҥгыр» ансамбльыш коштшо, шӱшпык йӱкан кова-шамычым илалше-влакын кечышт дене саламла! Таза, кужу ӱмыран, пиалан лийза!
