Пайремыш толшо кажне еҥ, йоча але кугыеҥ, шӱм-чоным куандарыше сомылым муын. Ял мучко имне дене кудалыштмаш, курыкышто ӱярнявара дене мунчалтен волымаш, тер да издер дене мунчалтымаш, финн-угор-калык-влакын модышышт дене модмаш – чылажат кумылым нӧлтен, кугезе коча-кованан илыме пагытыш пӧртылтен. Ожно марий калык пайрем пиалым ужын моштен, аклен да арален.
Ӱярня – чыж-чож, мелна дене сийла. Тудыжо тунаре лийын – шинча шарлен, ала шӱранажым тамлаш, ала немыранжым пурлаш, а команмелнаже! Уремыштак Унчо селан чолга еҥже-влак йошкар кермыч гыч коҥгам жаплан оптеныт, пайремын унаже-влаклан шокшо мелнам, шашлыкым темленыт. Кидмастар ден тӱрлызӧ-влак шке пашашт дене палдареныт.
Уремысе тӱҥ сценыште районласе 9 фольклор коллектив шке кундемжын пайрем, сӱан семла почеш такмаклен чӱчкалтеныт. Провой кундем Ташнур ялысе тӱвыра пӧртын «Алан» калык, Шернур район Койсола тӱвыра да каныме рӱдерын «Ӱжара» калык, Марий Турек район Савак велым «Савак кундем» калык, Параньга район Матародо ялысе тӱвыра пӧртын «Чон оҥгыр» фольклор ансамбльже-влак, Советский район Ӱшнӱр кыдалаш школын туныктышо коллективше, Морко район Шеҥше ялысе тӱвыра пӧртын «Ӱжара», Шлань ялын «Эркече», Унчо селан «Унчо ӱжара» фольклор ансамбль-влак пайремым сӧрастареныт.
Кужу корным ончыде, марий кундемыш Коми Республик гыч «Войвывса лэбач» («Йӱдвел кайык») калык муро ансамбль толын. Коми республикысе В.Т. Чисталев лӱмеш тӱвыра колледжын тунемшыже-влак Ижем кундемыште илыше коми-зырян-влакын тӱвыраштым муро, модыш да вургемышт гоч почын пуэныт.
– Мемнан Коми кундемыштат марий Ӱярня гай пайрем уло. «Гажа Валяй» маналтеш. Телым ужатыме, шошым вашлийме кече. – палемдыш ансамбльын режиссержо Галина Алешина. – Тунам ийым левыктеныт.
Унчышто Ӱярня пайрем модышлан поян лийын. Финн-угор калык-влакын 12 тӱрлӧ модышышкышт йоча-влак веле огыл, кугыеҥ-влакат ушненыт.
«Марий мелна» конкурсыш тӱрлӧ район гыч кондымо 12 мелна кышылын озаже-влак ушненыт. Эн тутло мелналан Провой вел гыч кондымо «Мушмарий мелнам» шотлымо. Таҥасымашке ушнышо кажне озавате пӧлек дене палемдалтын.
«Ӱярня» пайрем «Марий кас» дене мучашлалтын.
Калык йӱлам почын пуышо пайремым Марий Эл Республикысе тӱвыра. печать да калык-влакын пашашт шотышто министерствыжын полшымыжлан кӧра Республикысе марий тӱвыра рӱдер ден Морко районысо тӱвыра, спорт да туризм шотышто пӧлка эртареныт.
