Киндым вашталтымаш» йӱлам шуктен, лишыл да мӱндыр кундемла гыч толшо фольклор коллектив-влак фестиваль эртыме тӱҥ сцене деке гармонь-тӱмыр почеш мурен-куштен ошкылыныт.
Официал ужашым Унчо ял шотан администраций вуйлатыше Иван Евсеев почын. Фестивальын участникше ден уна-влакым Марий Эл Республикын тӱвыра, печать да калык-влакын пашашт шотышто министрын алмаштышыже Галина Ширяева, Морко район администраций вуйлатыше Александр Голубков, «Российысе марий-влак» Федерал калыкле-тӱвыра автономийын Советшым вуйлатыше, Россий Президент пеленсе калык-влак кокласе кыл шотышто Советын еҥже Лариса Яковлева, Марий Оньыжа Эдуард Александров марий калыкын эн волгыдо пайремже –Кугече – дене саламленыт.
Фестиваль Кугече пайрем годым эртарыме тӱрлӧ йӱлам шуктымо радамым почын. Тудым У Торъял район гыч «Келшымаш», Оршанке кундем гыч «Какшан сем», Советский вел «Кодам сем», Куженер район гыч «Кумыл», Морко вел «Унчо ӱжара» фольклор коллектив-влак, Юлсер вел «Шырча», Пошкырт кундем Балтачево район Кадырля ял гыч «Ӱжара» да Татарстан Республик Арск район Шурамучаш ялын «Шишор» калык ансамбльышт ончыктеныт. Мутлан, Кадырля ялын «Ӱжара» калык ансамбль «Сорта кече» марий йӱлам почын пуэн, эрвел марийын сылне муро да куштымаш аршашыжым ончышо-влаклан пӧлеклен. Куандарен да ӧрыктарен марий да татар калык гыч лекше-влакым ушышо «Шишор» ансамбль. Марийже татарла ойла, татарже марла вашешта – вот тиде келшымаш кӱварын пеҥгыде негызше!
«Кугече сурт» конкурс-ончер куд суртым чумырен. Тушко Морко вел фольклор коллектив-влак дене пырля Виче кундем Кикнур район Цекеево ялысе тӱвыра пӧрт пеленсе «Мадена» марий этнографий театр коллектив ушнен. Кугече годым могай марий кочкышым, йӱышым ямдыленыт – ужаш да тамлаш лийын. Тыгак кажне пайремлан марий ӱдырамаш ден пӧръеҥ шке кидпашашт, ыштыш-кучышышт дене уна-влакым палдареныт. Конкурс-ончерым иктешлымеке, пале лийын: Унчо ялысе лудмывер пеленсе «Кӱдыроҥгыр» фольклор коллектив икымше верыш лектын. Шлань ялысе «Эркече» ансамбль кокымшо степенян диплом дене палемдалтын. Кумшо верыште – Кугу Шале ялысе тӱвыра пӧртын «Ший оҥгыр» фольклор коллективше.
Кугече пайрем годым ожнысек лӱҥгалтыш дене лӱҥгалтеныт. Унчо мастар-влак ужаргалше куэрла коклаш ныл тӱрлӧ лӱҥгалтышым вераҥденыт. Фестивальыш толшо кажне еҥ, тушко шинчын але шоген, каватӱр марте чоҥештен, Юмо да мланде кокласе вий-куат дене кап-кылыштым пойдарен кертын. Йоча площадкыште модыш-влак уш-акылым кандарыше, кап-кылым пеҥгыдемдыше лийыныт.
Регион кокласе «Кугече Pairem» «Folk-фестивальым «Ташлама куштымаш» йӱла дене мучашлыме. Тудым Унчо селасе «Унчо ӱжара» фольклор ансамбль ончыктен.
Республикысе марий тӱвыра рӱдер ден Унчо ял шотан администраций пайремыш толшо кажне коллективлан «Унчо — финн-угор тӱнян тӱвыра рӱдолаже-2019» проектым илышыш шыҥдарымаште да регион кокласе «Кугече Pairem» «Folk-фестивальым эртараш полшымаште надырым пыштымыштлан Таумутым да пӧлекым кучыктеныт.
