«Элым аралыше. Могай тудо лийшаш?» сочинений-эссе конкурсыш 28 паша пурен.

7 гыч 12 ияш-влак коклаште;

 —  1-ше верыште – Оршанке районысо Кугунур кыдалаш школын 5-ше классыште тунемшыже  Садовин Матвей;

 — 2-шо верыште – Волжск оласе 3-шо номеран школын тунемшыже              Мартынов Максим;    

 — 3-шо верыште – Волжский районысо Упшер тӱҥ школын 2-шо классыштыжее тунемше  Атлашева Анастасия.   

13 гыч 15 ияш-влак коклаште:

—  1-ше верыште – Звенигово районысо Исменца кыдалаш школын тунемшыже  Романова Дарья;

— 2-шо верыште – Советский районысо Кукмарий тӱҥ школын тунемшыже    Кудрявцева Екатерина;

— 3-шо верыште    Медведево гимназийын 9-ше классыштыже тунемше Бороухина  Алина.

ххх

Матвей  Садовин элым аралыше-влакын тыршымашыштым да пеҥгыдылыкыштым ачажын салтак корныжо гоч почын пуа:

«Мый латик ияш рвезе улам. Элым аралыше- влак нерген шуко кином онченам, книгам лудынам, класс вуйлатышын ойжым парт коклаште тӱткын колыштынам, коча-ковамын шарналтен каласкалымыштым вуйышкем пыштенам.

Но утларакше мый ачам дене кугешнем.Тудо салтак семын Самара олашке логалын, десант лийын. Ик ийым тушто служитлымеке, ачам шке кумылын Чечня кундемыш колташлан йодмашым возен. ӱшанен колтеныт, миным кычалше лийын. Ачам южгунам шарналтен колта, кузе йолташыже- влакын, изиш кӱлеш семын тошкалын огытылат, ӱмырышт лугычын лийын. Йӧсӧ, могай йӧсӧ ачамлан тидын нерген шарналташ. Мый шижам, кузе каласкалымыж годым йӱкшӧ вашталтеш, кидшым пеҥгыдын кормыжтен, шинчавӱдшым кучаш тырша. Вет тудо пӧръеҥ, а мемнан ончылно шинчавӱдым ончыкташ тудлан намыс. Йӧратыме ачамын кӧргыштыӧо ты годым могай вий озаланен — тогдаяш веле кодеш.

Тугеже элым аралыше ачам гаяк пеҥгыде шӱлышан, чыла йӧсым чытыше, пеш кӧргӧ виян еҥ лийшаш, кӱлеш годым шке кумылын пычалтарым кучен моштышаш.

Мыйын эн лишыл айдеме — ача-авам. Ачам авамым пеш пагала да йӧрата. Кажне пайремлан (да пайрем деч поснат) пеледыш аршашым пӧлекла. Шинчашкыже шыматен онча. А авамже дене пырля кузе ме шольым дене куанена, кумылнаже нӧлталтеш! А кастене, ӱстел коклаш погынен, ме чыланат кечымучко мо лийме нерген каласкалена, могай шушаш пашана улмо нерген канашена. Ачам кеч-могай шонымашнам шукташ тырша, кӱлеш годым шогалтенат мошта. Пырля йоча семын мемнан дене пырля юарленат кертеш. Тугеже Элым аралыше пушкыдо шӱм-чонан, пелаш дене кугешныше, йӧратыше, шыматен моштышо, йоча кумылым умылен моштышо лийшаш.

Ачам яра жапыште коча-ковам деке полшаш коштеш.Теве у пӧртат чоҥалтын. Ачамын товарже кидыште модеш гына. Кажне миймылан ачам ава-ачажым ӧндалеш, поро мутым кычал муэш, шыман мутлана, ковамлан пеледыш аршашым пӧлекла. Вуйыштем кеҥежымсе сӱрет шарналтеш, кузе ачам ,олыкысо тӱрлӧ пеледышым иктыш ушен, ковамлан мотор аршашым пӧлеклен.А ковамже изи гай шортынат колтен.

Тугеже элым аралыше — ача-авам йӧратыше да пагалыше, кидмастар, чыла ыштен моштышо айдеме.

Ме ялыште илена, вольыкым кучена,чӱчкыдын родо-тукымна унала пурен-лектеш, пошкудына-влак полышым йодын толыт. Ачам нигунам нигӧ нерген уда ойым ок каласе, полышым пуаш тореш огеш лий. Пашаштат тудым мастерлан шогалтеныт. А вет йолташыже-влакым колышт налашат логалеш, кӱлеш годым пеҥгыдын йодман, у шонымаш дене вуйлашыше декат кайыман.

Тугеже Элым аралыше пашаче, уым кычалше, илыш дене тӧр кайыше, эре полшаш ямде улшо, унам порын вашлийын моштышо айдеме лийшаш.

Мыйын шонымаште. шындыме йодышемлан вашмутым муым. Элым аралыше ачам гай лийшаш! Мый тудын пелен лийын, койыш-шоктышыжым ончен, кӧргӧ вийжым шижын илем.

Теве класс вуйлатышем пионер-герой-влак нерген каласкален. А вет нине ӱдыр-рвезе-влак лач мыйын таҥашракак лийыныт, фашист-влак деч лӱдын шоген огытыл, мыняр пайдам Леня Голиков, Марат Казей, Валя Котик да молат ыштеныт, Сеҥымаш кечым лишемденыт, мемнан пиалан илыш верч ужар вуйыштым пыштеныт. Тугеже элым аралышым ийгот дене огыл ончат, йоча-влакат элым арален кертыт. Кызыт сайын тунемме, ача-авам колыштмо, коча-ковалан полшымо, шочмо элым да йӱлажым пагалыме дене ты радамыш шогал кертына.

Кызыт тӱняште тар пуш темын, кажне кечын телевизор дене у уверым колам. Мый палем: кушкын шуамат, мыят Элым аралыше радамыш шогалам. Нимогай тушманлан
вуйым ом саве, ачам гаяк, пионер-герой семынак виян, кӧргӧ шӱлышан лияш тыршем».

Волжский районысо Упшер школын 2-шо классыштыже тунемше Атлашева Анастасия Матвейын шонымашыже да илыш умылымашыже дене тӱрыс келше да ешара;

«Мыйын шонымаште, элым аралыше – тиде пӧръеҥлан келшен толшо профессий. Шке шонымем ковамлан каласышым. Тудо тыге ойлыш: «Чынжымак, эрге йочалан шочынак элым аралаш йӧрышӧ лийже маныт».

Авам мутланымынам кольо да мемнан дек ушныш. Тудо Российын салтакше марте кушмаш эн ончыч шочмо сурт гыч тӱҥалеш, мане. Ача-авам, коча-ковам пагалыман, нунын мутыштым колышташ кӱлмӧ нерген ойлыш. Тыгак школышто тыршен тунемман, уш-акылым погыман. Вет чын шонен моштымаш, элын историйжым палымаш – тиде пеш кугу поянлык. «Элым аралыше ушан гына огыл лийшаш, тыгак спорт денат пеҥгыде кылым кучыман», – ешарыш ачам. Мый ачам ден келшем: вет таза кап-кылан, виян салтак гына чыла неле-йӧсым сеҥен кертеш. А эше элым аралыше айдеме поро, сай койыш-шоктышан лийшаш. Тыгак тудо лӱддымӧ, кеч-кунамат шкеж деч вийдымылан полшен кертшаш.

            Икманаш, ожно марий патыр-влак могай лийыныт, элым аралыше тыгаяк лийшаш. Патыр-влак мемнам Шочмэлым йӧраташ, шке калыкым пагалаш, тушман деч аралаш туныктат. Нунын гаяк таза кап-кылан, поро, ура  чонан, пашам йӧратыше, нелым сеҥен лектын кертше лийман. Тидлан шкем изинек туныктыман да ямдылыман. Элым аралыше чын верч илышым чаманыде шоген моштышаш. Тыгай примерым ончыктеныт мыланна пионер герой-влак, Кугу Ачамланде сар годым кугезе коча-влак. А кызытсе илышысе событий-влак мыланна ойлат: элым аралыше эн ончыч Айдеме тӱсым, койышым йомдарышаш огыл.

         Тек эре тӱняште тыныс лиеш!»