Тушко Россий Федерацийысе финн-угор тӱвыра рӱдерын филиалжым вуйлатыше Т.Т.Барахова (Сыктывкар), Удмурт кугыжаныш университетын профессоржо, филологий науко доктор Н.В.Кондратьева (Ижевск), «Ханты ясанг» ден «Луима сэрипос» национальный газет-влакын ушналтше редакцийжын пашаеҥже, «Ханты ясанг» газетын редакторжо Л.Т.Спирякова (Ханты-Мансийск) да «Саскавий» марий ӱдырамаш ушемым вуйлатыше Л.И.Кошкина ден мый, вуйверын еҥже, миенна.
Икымше кече
27 февральыште «Калевала» эпохысо финн ӱдырамаш-влакын ассоциацийыштын председательже Ильдико Лехтинен да вуйлатышыже Сирппа Хуттунэн дене вашлийынна. Ассоциацийым 1935 ийыште тудо жапын пеш чолга ӱдырамашыже, писательнице Элза Хепораута чумырен. Финн калыкын тӱвыра поянлыкшым арален кодаш да ончыкыжым саманлан келшышын вияҥдаш – тыгай лийын тӱҥ шонымашыже. Тачат финн ӱдырамаш-влак тиде шонымашым илышыш шыҥдарен илат. Ассоциацийын «Калевала кору» ювелирный фирмыже уло, тений 80 ияш лӱмгечыжым палемда. Специалист-влак, археолог-шамычын мумо сӧрастарыме ӱзгар-влакым ончен, тачысе кечылан келыштарат да ужалымашке луктыт. Финляндийыште фирмын сатужым кумылын налыт.
Ассоциацийын еҥже-влакын взносышт кӱшеш (4000 утла еҥ) идалыклан ныл гана «Pirta» журнал савыкталтеш. «Пирта» финн йылме гыч «куымо станок» манын кусаралтеш. «Станокысо шӱртӧ-влак семынак финн ӱдырамаш-влакым иктыш ушен, пырля пашам ыштена», — ойлат вуйлатыше-влак. «Pirta» журнал ассоциацийын визитный картычкыжлан шотлалтеш.
Кокымшо кече
Калевалан кечынже М.Кастрен ушемым вуйлатыше Марья Лаппалайнен дене вашлийна. Газетым, журналым, книгам лудшо-влак тиде ушем нерген шуко гана колыныт. Тудын окса полышыжлан кӧра марий книга шӧрлыкна ятырлан пойдаралтын. Кодшо ийын «Ямде лий» редакцийнат йоча-влаклан «Родо-тукым кыл» у книгам савыктыш. М.Кастрен ушем финн-угор калыклан шочмо йылме, тӱвыра дене кылдалтше ятыр проектым илышыш шыҥдараш полша.
Вашлиймаш деч вара финн лингвист, фольклорист Элиас Леннротын памятникше деке пеледыш венокым пыштымашке вашкышна. Тыште Калевалан кечыжлан пӧлеклалтше торжественный ужаш лие. Лач Элиас Леннрот «Калевала» эпосым поген да возен коден.
Калевалан кечыжлан «Калевала» курымысо финн ӱдырамаш-влакын ассоциацийышт Хельсинкисе сымыктыш тоштер дене пырля финн ӱдырамаш-влаклан кугу пайремым эртарыш. Шукышт национальный вургемыштым чиен толыныт. Палемдыман: икымше гана тушко кундемласе ӱдырамаш-ушем-влакым вуйлатыше-шамыч погыненыт. Ты кастене поян выставкым ончыктеныт, мастар класс-влакым эртареныт, кантеле почеш муреныт, калык музыкант Йоуко Хейкола ден йолташыже-влакын шоктымышт почеш куштеныт, финнла почеламут-влакым лудыныт, кӱчык спектакльым модыныт да «Калевала кору» фирмын лӱмгечыжлан пӧлеклалтше семинарыште доклад-влакым колыштыныт.
Кумшо кече
1 мартыште мемнам Финляндийысе ӱдырамаш ассоциаций-влакын ушемыштын генеральный секретарьже Терхи Хейнилэ вашлийын. Тиде кугыжаныш ушем 1911 ийыште шочын. Таче Финляндийысе 58 тӱрлӧ ӱдырамаш ушемым да нунын 400 тўжем утла еҥыштым иктыш чумыра. Тиде ушем Финляндийысе ӱдырамаш-влакын праваштым чот арала. «Элысе сайлымаш кампаний годымат шонымашнам пеҥгыдын ойлена», — каласыш Терхи Хейнилэ.
Финн ӱдырамаш-влакын ушемлашт дене палыме лийме деч посна кажныже шкенан кундемысе ӱдырамаш-влакын илышышт да пашашт дене палдаренна. Икте-весе дене лишкырак палыме лийынна да ончыкыжым финн-угор ӱдырамаш-влак коклаште пеҥгыде кылым кучымо, тӱрлӧ йодышым пырля каҥашыме шотышто мутланенна.
А ӱдырамаш пижеш гын, тудын койыш-шоктышыжат, пеҥгыдылыкшат,
чытышыжат, мастарлыкше ден шӱм шокшыжат кеч-могай пашам мучаш марте чаткан шукташ, вашлиялтше чаракым куштылгын эрташ ситат. Вет чылажат шочмо калыклан ышталтеш.
Анфиса ЭМАНОВА.
